Μία απ’ τις σημαντικότερες μάχες τού Μακεδονικού Αγώνα (1904 – 1908) διεξήχθη την 16η Ιουλίου 1907 μεταξύ 80 περίπου Μακεδονομάχων και πολυάριθμων Τούρκων στρατιωτών στην τοποθεσία “Καλογερικό Πηγάδι“ τού Γέρμα Καστοριάς. Το ιστορικό τής μάχης αυτής, που ήταν για τους Έλληνες αντάρτες η πλέον πολύνεκρη του Μακεδονικού Αγώνα, έχει ως εξής:
Το πρωί της 15ης Ιουλίου 1907, τα ένοπλα σώματα του Καπετάν Γέρμα (Νικολάου Τσοτάκου) με 50 παλικάρια και του Καπετάν Ζάκα (Γρηγορίου Φαληρέα) με 30 άντρες, λημέριασαν στην παντελώς ακατάλληλη ορεινή τοποθεσία «Καλογερικό πηγάδι», που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Γέρμας και Βογατσικό Καστοριάς. Το απόγευμα τής ίδιας ημέρας κατέφθασαν εκεί οι Γερμανιώτες Ζήσης Δούφλιας και Ηλίας Σελτσιώτης, καθώς και ο Βογατσιώτης ιερέας Παπαδήμος, οι οποίοι μετέφεραν στους δύο οπλαρχηγούς την πληροφορία, ότι πολυάριθμος τουρκικός στρατός τριγύριζε στα γύρω βουνά και ότι ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης τους συμβούλευε να φύγουν αμέσως απ’ το μέρος εκείνο. Μόλις τ’ άκουσαν αυτά ο καπετάν Γέρμας και οι Διμοιρίτες του, πρότειναν στον Καπετάν – Ζάκα (Ανθυπολοχαγό Γρηγόριο Φαληρέα) να μεταβούν πάραυτα σε άλλη ασφαλέστερη τοποθεσία. Δυστυχώς όμως, ο Ζάκας, επιπόλαια σκεπτόμενος, αντέδρασε άσχημα, σύμφωνα δε με σχετική καταγραφή τού αείμνηστου ιστοριοδίφη Χρίστου Γεωργίου είπε επί λέξει: «Καλά είμαστε εδώ, δεν διατρέχουμε κανέναν κίνδυνο», ακολούθησε δε η εξής στιχομυθία μεταξύ των δύο Αρχηγών:
– Γέρμας: Αφού έχουμε τέτοιες πληροφορίες πρέπει να φύγουμε αμέσως απ’ εδώ.
– Ζάκας (χλευαστικά): Ακόμη δεν ήρθες και άρχισες να φοβάσαι;
– Γέρμας: Αν φοβόμουν δεν θα ερχόμουν.
Μετά απ’ αυτήν τη δραματική συνομιλία, επικράτησε δυστυχώς η απερίσκεπτη άποψη του Ζάκα, κι έτσι οι ογδόντα Μακεδονομάχοι παρέμειναν όλη τη νύχτα αμέριμνοι στο μέρος εκείνο. Το επόμενο πρωί περικυκλώθηκαν και δέχτηκαν απ’ όλες τις μεριές τα ομαδικά πυρά πολυάριθμων Τούρκων στρατιωτών, με αποτέλεσμα να πέσουν ηρωικά μαχόμενοι, ο Καπετάν – Γέρμας, οι Διμοιρίτες του Ξύδης, Τσιμπιδάρος και Οικονομάκος και άλλοι 18 άνδρες. Συνολικά φονεύτηκαν 22 αντάρτες μας και συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι άλλοι 20.
Ο Καπετάν Ζάκας, που λόγω τής ασυγχώρητης απερισκεψίας του ήταν ο κύριος υπεύθυνος τής καταστροφής, γνώριζε καλά τη γύρω περιοχή κι έτσι κατόρθωσε να ξεφύγει απ’ τον κλοιό των Τούρκων και να σωθεί.
Αμέσως μετά τη φοβερή μάχη, ο ιερέας του Γέρμα Παπατζήμος και αρκετοί κάτοικοι τού χωριού, μετέβησαν στον τόπο της φοβερής μάχης κι έθαψαν εκεί κοντά τους γενναίους νεκρούς μας. Αργότερα, τα τιμημένα οστά των 22 ηρώων, απ’ τα οποία ξεπήδησε η ελευθερία της Μακεδονίας μας, μεταφέρθηκαν στο κοιμητήριο του Γέρμα, όπου βρίσκονται και τώρα, σε μαρμάρινο κοινοτάφιο.
Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας, η πρώην Λόσνιτσα έλαβε προς τιμή των αναφερόμενων πεσόντων Μακεδονομάχων το πολεμικό επώνυμο του αρχηγού τους και ονομάστηκε «Γέρμας». Αργότερα, το έτος 1964, στήθηκε στην πλατεία του χωριού η προτομή του Καπετάν Γέρμα κι από τότε τελείται εμπρός της το ετήσιο μνημόσυνο όλων των γενναίων νεκρών του Μακεδονικού Αγώνα.
Γιώργος Τ. Αλεξίου.
