Στην Καστοριά οι Σταυροφόροι προσπάθησαν να αγοράσουν προμήθειες, αλλά οι κάτοικοι δεν τους πουλούσαν τίποτα…
Ήταν κατανοητή η προφύλαξη για τους Καστοριανούς να μην ανοίξουν τις πύλες της πόλης σε έναν Νορμανδικό στρατό που είχε στρατοπεδεύσει έξω από τα τείχη τους, γιατί μόλις δεκατρία χρόνια νωρίτερα είχε κατακτηθεί από τον Βοημόνδο.
Στα τέλη Οκτωβρίου ο στρατός του Βοημούνδος του Α΄ ήταν έτοιμος για επέλαση. Οι Ιταλο-Νορμανδοί γνώριζαν καλά τις θάλασσες της νότιας Αδριατικής και ο Βοημούνδος αποφάσισε να ρισκάρει τον καιρό της πρώιμης χειμερινής περιόδου. Ο στρατός του διέσχισε τη θάλασσα «με έξοδα του Βοημούνδου» [GF 7b], που σημαίνει ότι πλήρωσε για να μισθώσει τα απαραίτητα σκάφη. Ο μισθωμένος στόλος δεν ήταν αρκετά μεγάλος για να μεταφέρει όλο το στρατό του Βοημούνδου ταυτόχρονα, έτσι οι στρατιώτες μεταφέρθηκαν με πλοία για αρκετές ημέρες [GF 8; PT 1.7; RC 3a]. Αντί να αποβιβαστεί σε ένα βυζαντινό λιμάνι, ο Βοημούνδος αποβιβάστηκε και έστησε στρατόπεδο βόρεια του Αυλώνα, όπου έμεινε μέχρι την 1η Νοεμβρίου περίπου. Προφανώς δεν είχαν ζητήσει άδεια από τον δούκα Νικόλαο για να εισέλθουν σε βυζαντινό έδαφος, συμβάλλοντας σε συνεχιζόμενες εντάσεις με τον αυτοκράτορα. Ο στρατός του Βοημούνδου στρατοπέδευσε στην κοιλάδα της Ανδρονόπολης [Ποταμός Δρίνος;] όπου οι προμήθειες ήταν άφθονες. Ο Βοημούνδος προσπάθησε να διατηρήσει τον αυστηρό έλεγχο του στρατού του: «[Ο Βοημούνδος] κάλεσε ένα συμβούλιο (concilium) για να ενθαρρύνει τους άνδρες του και να τους προειδοποιήσει όλους να είναι ευγενικοί και να αποφύγουν τη λεηλασία εκείνης της γης, που ανήκε στους [βυζαντινούς] χριστιανούς, και είπε ότι κανείς δεν ήταν να πάρει περισσότερο από αρκετό για το φαγητό του». [GF 8] Παραδόξως, η λήψη της περιορισμένης ποσότητας τροφής που ήταν απαραίτητη για τη τροφοδοσία του στρατού δεν θεωρήθηκε «λεηλασία» από τους Σταυροφόρους. Οι κάτοικοι της γης μπορεί να έβλεπαν τα πράγματα διαφορετικά. Σε αυτό το σημείο δεν υπήρχαν Βυζαντινοί στρατιώτες ή απεσταλμένοι που να συνόδευαν τον στρατό του Βοημόνδου. Παρά τον χειμωνιάτικο καιρό, η φάλαγγα του Βοημόνδου στράφηκε προς τα ανατολικά, περνώντας «από το ένα χωριό στο άλλο, και από τη μια πόλη στην άλλη και από το ένα κάστρο στο άλλο» [GF 8b]. Σε αυτό το σημείο ο στρατός του δεν ακολουθούσε την Εγνατία Οδό, τον παλιό κεντρικό ρωμαϊκό δρόμο από το Ντουράτζο προς την Κωνσταντινούπολη. Το κύριο μέλημά τους σε αυτό το σημείο ήταν «πώς να αποκτήσουν προμήθειες σε μια διαδρομή τόσο ελλιπή σε προμήθειες» [RC 2c]. Η πρόοδος ήταν αργή, εξαρτώμενη από τις καιρικές συνθήκες, οι Σταυροφόροι έμειναν για αρκετές ημέρες σε μέρη όπου υπήρχαν επαρκείς προμήθειες.
Ο στρατός του Bohemond βάδισε στην Καστοριά, όπου γιόρτασαν τα Χριστούγεννα [GF 8b]. Η απόσταση από τον Αυλώνα μέχρι την Καστοριά είναι περίπου 300 km (180 μίλια) από τους έμμεσους σύγχρονους δρόμους. Μια πορεία 300 χιλιομέτρων κατά τη διάρκεια των επτά εβδομάδων από τις αρχές Νοεμβρίου προς την Καστοριά φτάνει σε περίπου 40 χιλιόμετρα την εβδομάδα, ή 5 ή 6 χιλιόμετρα (3-3,5 μίλια) την ημέρα. Οι περισσότεροι μεσαιωνικοί στρατοί μπορούσαν να βαδίζουν 10-15 μίλια την ημέρα, πράγμα που σημαίνει ότι οι Σταυροφόροι στρατοπέδευαν περισσότερες ημέρες από ό,τι βάδιζαν, ημέρες πορείας πιθανώς καθοριζόμενες από τις προμήθειες και τον καιρό. Σε αντίθεση με μερικούς από τους πιο απείθαρχους στρατούς των Σταυροφόρων, οι άνδρες του Βοημόνδου βάδισαν με στρατιωτική τάξη, με κατάλληλο εντοπισμό και έλεγχο των λεηλασιών. Ο Βοημόνδος διοικούσε την κύρια φάλαγγα, με τον Tancred και άλλους ευγενείς να διοικούν την εμπροσθοφυλακή και την οπισθοφυλακή. «Όταν [ο Τάνκρεντ] υπηρετούσε στην εμπροσθοφυλακή (προηγούμενος), έπεσε σε ενέδρες. Όταν υπηρετούσε στην οπισθοφυλακή του στρατού (post exercitus), έδωσε μάχη με ληστές (latruncolos). Είτε προχωρούσε [το στρατό] είτε τον ακολουθούσε, ήταν πάντα έτοιμος, πάντα οπλισμένος (armatus) και χαιρόταν να εκτεθεί στον κίνδυνο» [RC 3b]. Σε αυτό το σημείο, ο Αλέξιος πιθανότατα δεν ήταν σίγουρος αν η στήλη του Μποέμοντ ήταν απλώς ένας άλλος στρατός των Σταυροφόρων ή μια νέα Νορμανδική εισβολή στην αυτοκρατορία του. Όταν άκουσε για την προέλαση των Νορμανδών, προσπάθησε να κάνει τις κανονικές προετοιμασίες για να επιβλέπει την πορεία τους. Ωστόσο, οι στρατοί του Hugh, του Godfrey, του Robert of Flanders και του Βοημόνδου ήταν όλοι ταυτόχρονα τα Βυζαντινά Βαλκάνια τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 1096, και τα τοπικά βυζαντινά στρατεύματα ήταν πιθανότατα συγκλονισμένα προσπαθώντας να επιβλέψουν τόσες πολλές διάσπαρτες στρατιές των Σταυροφόρων. Στην Καστοριά οι Σταυροφόροι προσπάθησαν να αγοράσουν προμήθειες, αλλά «οι κάτοικοι δεν μας πουλούσαν τίποτα, γιατί μας φοβόντουσαν πολύ, μας έκαναν να μην είμαστε προσκυνητές, αλλά έρχονται ληστές να ερημώσουν τη γη και να τους σκοτώσουν» [GF 8b]. Ήταν μια κατανοητή προφύλαξη για τους Καστοριανούς να μην ανοίξουν τις πύλες της πόλης σε έναν Νορμανδικό στρατό που είχε στρατοπεδεύσει έξω από τα τείχη τους.
Η Καστοριά είχε κατακτηθεί από τον Βοημόνδο μόλις δεκατρία χρόνια νωρίτερα κατά τη διάρκεια της εισβολής των Νορμανδών του Robert Guiscard. Σε απάντηση οι Σταυροφόροι λεηλάτησαν την ύπαιθρο, κλέβοντας όλα τα ζώα που μπορούσαν να βρουν [GF 8b].
Στη συνέχεια, ο Βοημόνδος πραγματοποίησε πορεία προς την Παλγονία, μια πόλη στην κεντρική βόρεια Ελλάδα που δεν έχει ταυτοποιηθεί. Οι Σταυροφόροι πίστευαν ότι το κάστρο εκεί κρατούνταν από «αιρετικούς» (hereticorum castrum) [GF 8b]. Αν αυτός ο ισχυρισμός αληθεύει, το κάστρο πιθανότατα κατείχαν Βογόμιλοι (παλαοσλαβικά, «αγαπημένος του Θεού» = Έλληνας «Θεόφιλος»), μια δυαδική νεογνωστική αίρεση, και μακρινός προκάτοχος των Καθαρών στη νότια Γαλλία.3 Ήταν αυτοί. άλλοτε διωκόμενοι και άλλοτε σιωπηρά ανεκτοί από τη βυζαντινή αυτοκρατορία και τον κλήρο. Οι Σταυροφόροι μάλλον δεν κατάλαβαν τίποτα για το ποιοι ήταν οι Βογόμιλοι ή τι πίστευαν. το γεγονός ότι ήταν αιρετικοί ήταν επαρκής δικαιολογία για την επίθεσή τους. «Εμείς [οι Σταυροφόροι] επιτεθήκαμε σε αυτό το μέρος από όλες τις πλευρές και σύντομα έπεσε στο δικό μας»
Υποσημειώσεις:
1 R. Yewdale, R. Bohemond I, Prince of Antioch (1924), 34-45; R. Nicholson, Tancred: A Study of His Career and Work (1940), 20-28; G. Theotokis, Bohemond (forthcoming, late 2019 or early 2020). General Surveys: Asbridge 105-106; France 105-106; Rubenstein 71-74; Runciman 1:145-149
2 Malaterra 3.29; AC 5.3.
3 D. Obolensky, The Bogomils: A Study in Balkan Neo-Manichaeism (1948); S. Runciman, The Medieval Manichee, (1947)
====Sources====
GF = Gesta Francorum 7-11
OV = Orderic Vitalis 9.4k-l
PT = Peter of Tudebode 1.6-10
RC = Ralph of Caen 2-7
WT = William of Tyre 2.13-14
Μετάφραση: ΦΟΥΙΤ
Πηγή: Crusading Warfare
