Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, παρακολουθούσε με ενδιαφέρον, τα γεγονότα που εκτυλίσσονταν στα Γιάννενα και το Λιοντάρι της Ηπείρου βρισκόταν συχνά, στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Αποσπάσματα από την ιστορικά τεκμηριωμένη αναφορά του Αναστασίου Παπασταύρου, του δίτομο έργο του, ο «Αλί Πασάς, από λήσταρχος ηγεμόνας», δίνουν το στίγμα της ταραγμένης εκείνης εποχής.
Ευρωπαϊκή διπλωματία, Τύπος και Ιστορικές πηγές
«Ο Αλί, τις δύσκολες ημέρες της πολιορκίας του, από τα στρατεύματα του Σουλτάνου, σε μία προσπάθεια για να συσπειρώσει τους πληθυσμούς του κράτους στο πλευρό του, αναζήτησε «Σύνταγμα», από την Κέρκυρα και την Ζάκυνθο, ακόμη και από τον καγκελάριο της Αυστρίας Klemens von Metternich, τον πλέον ακατάλληλο για το ζήτημα αυτό, αφού ήταν ο πιο δεσποτικός και αντιδημοκρατικός πολιτικής της Ευρώπης».
Τον Ιανουάριο του 1838, η σκωτσέζικη εφημερίδα Edinburg Magazine, δημοσίευσε το περιστατικό όπως ο ίδιος ο Metternich το διηγήθηκε. Ο Metternich, όταν άρχισε η τουρκική επίθεση εναντίον του Αλί, ζητούσε συνεχώς πληροφορίες από τους ανά την Ευρώπη πράκτορες του. Στα Βιενέζικα κρατικά αρχεία υπάρχει αρκετές τέτοιες εμπιστευτικές εκθέσεις.
Στις 21 Μαρτίου 1821 από το Ιάσιο της Ρουμανίας ένας πράκτορας τον πληροφορεί: «Ο Αλί Πασάς, καθώς λένε έδωκε το χέρι (στους έλληνες), βαφτίστηκε και πήρε το όνομα Αλέξανδρος η κατ ‘άλλους Κωνσταντίνος».
Στις 24 Μαρτίου του 1821, εμπιστευτική αναφορά από το Βουκουρέστι αναφέρει στον Metternich: «Στις 14 Μαρτίου έμαθα από ασφαλή πηγή, ότι ο Αλί Πασάς, πρόσφερε 400 εκατομμύρια για την Ελληνική Επανάσταση». Τέσσερις μήνες αργότερα, στις 6 Ιουνίου 1821, ένα Έλληνας πληροφοριοδότης από την Τεργέστη συμπληρώνει: «Ακόμη και ο Αλί Πασάς είναι μέλος της “Εταιρείας». Γι’ αυτό πήγαν μαζί του οι Σουλιώτες και οι Αγραφιώτες».
Η σκωτσέζικη εφημερίδα Calidonian Mercury, επικαλούμενη τις μαρτυρίες δύο Τούρκων μοναχών που έφτασαν στην Σμύρνη γράφει: «Ο Αλί Πασάς των Ιωαννίνων προκειμένου να βελτιώσει τη θέση του, έχει οργανώσει σχέδιο εξέγερσης των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ήδη οι κάτοικοι του Μοριά προετοιμάζονται, ενώ τα νησιά Ύδρα και Ψαρά έχουν αρχίσει την επανάσταση..».
Στις 29 Απριλίου 1821, η λονδρέζικη εφημερίδα Jonh Bull, δημοσιεύει ανταπόκριση από τη Βιέννη, σύμφωνα με την οποία θεωρείται σίγουρο, ότι «ο Αλί Πασάς, βαφτίστηκε χριστιανός και έχει πάρει το όνομα Αλέξανδρος».
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά, της γαλλόφωνης εφημερίδας της Σμύρνης, SpectateurOriental: 22α Ιανουαρίου 1822. «Ο Βεζίρης των Ιωαννίνων κρύφτηκε μέσα στην ακρόπολη που ευνοείται από την διαμόρφωση του τόπου». 9η Φεβρουαρίου 1822: «Λένε ότι ο Αλί Πασάς, έστειλε στους Μοραΐτες, δύο εκατομμύρια πιάστρα(!) και έχει συμφωνήσει με τους Έλληνες ότι στην περίπτωση που δεν θα αντέξει στην πολιορκία των τριών στρατηγών, τα ελληνικά στρατεύματα θα πάνε να τον πάρουν, μαζί με τους θησαυρούς του». 1ηΜαρτίου1822: «Το κεφάλι του Αλί Πασά έπεσε»
Το επίγραμμα του Αλί
Το κεφάλι του Αλί Πασά έφτασε στην Πόλη στις 23 Φεβρουαρίου του 1822 και εκτέθηκε στο σεράι. Από τους πρώτους επισκέπτες ήταν και ο βετεράνος διπλωμάτης και συγγραφέας Rοbert Walsh που δωροδόκησε ένα γενίτσαρο και πήρε την «γιάφτα», το επίγραμμα.
«Όλοι αγοράζονται στην Τουρκία» έγραψε. Το επίγραμμα, επιβεβαιώνει ότι ο Αλί «τηρούσε μυστικήν συνεννόηση μετά των επαναστατών στέλνοντας σημαντικά ποσά στους γκιαούρηδες». Το σχετικό απόσπασμα σε ελληνική μετάφραση αναφέρει: «Προχώρησε ακόμη σε μυστική συμφωνία με τους αποστατήσαντες Έλληνες και έστειλε μεγάλη ποσότητα χρημάτων στους Πελοποννησίους και τους Σουλιώτες, με σκοπό να οπλιστούν αυτοί κατά του λαού των μουσουλμάνων. Με τέτοιες πράξεις αποδείκνυε συνεχώς, ότι ήταν ένας άθρησκος και άπιστος άνθρωπος».
ΑΠΕ
