Ένα ελάχιστο αφιέρωμα στους ανθρώπους του τόπου μας που τόλμησαν να πάρουν ένα δισάκι ή μια βαλίτσα και να τολμήσουν το όνειρο για μια καλύτερη ζωή γι αυτούς΄και για τους αγαπημένους τους στην άλλη άκρη της Γης…
Οι Καστοριανοί δεν ξενιτεύονταν σε μακρινές χώρες, ούτε για πολύ καιρό. Στα μόνα μέρη που ξενιτεύονταν οι Καστοριανοί της εποχής εκείνης ήταν η Δαμασκός, η Κωνσταντινούπολη και η Λειψία. και δεν έλειπαν ποτέ πάνω από ήταν ένα χρόνο. Όλα άλλαξαν όταν το εμπόριο γούνας κορέστηκε στην Ευρώπη και η πρώτη ύλη έγινε πανάκριβη. Τότε δε ήταν εποχή που οι Τούρκοι επέβαλαν και στους Έλληνες να υπηρετούν στον Τούρκικο στρατό, έτσι που ο κάθε Καστοριανός προτιμούσε να ξενιτευθεί παρά να υπηρετήσει υπό Τουρκικές διαταγές.Έτσι, άρχισαν και οι Καστοριανοί να ακολουθούν το κλίμα της εποχής που ήθελε τους Έλληνες να ξενιτεύονται υπερατλαντικά.
Δεν ήταν καθόλου, μα καθόλου εύκολα για εκείνους, ξένοι ανάμεσα σε ξένους, πάλεψαν με «θεούς και δαίμονες» να σταθούν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εστίες τους. Αξίζει να αναφερθούμε στο ξεκίνημα της μετανάστευσης των συντοπιτών μας.
Ο πρώτος Καστοριανός που μετανάστευσε στην Αμερική είναι ο Βασίλης Σκαπέρδας, το 1887. Ονειρευόταν «κεμέρια γεμάτα λίρες» και πως θα επέστρεφε πλούσιος στην Καστοριά. Αλλά δεν πρόλαβε να επιστρέψει καν στην πατρίδα. Πέθανε πάμπτωχος στον Πειραιά το 1904. Το εγχείρημα ακολούθησαν το 1894 τα ξαδέλφια του Ιωάννης, Σπύρος και Ναούμ Σαμαράς. Οι δύο τελευταίοι επέστρεψαν άπρακτοι, ενώ ο Ιωάννης έμεινε και έφερε και τους ανηψιούς του Αντώνη, Χρήστο και Θωμά. Σε λίγο κατέφθασε και ο Απόστολος Σκαπέρδας. Και το 1902 έγιναν 12, το 1905 ήταν 25 και άρχισε η ροή να αυξάνει. Έτσι το 1910, κι εφόσον έγιναν 1000, ιδρύθηκε ο Σύλλογος Καστοριέων «Ομόνοια» με σκοπό να εξυπηρετήσει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των μεταναστών. Ακολουθούν ο Σύλλογος Κυριών Καστοριάς, ο αθλητικός σύλλογος «Ερμής», η «Ένωση Εμπόρων Γούνας» κι Ένωση Ελλήνων Εργατών Γούνας. Επειδή η ενασχόληση με τη γούνα ήταν πρωτίστης βιοποριστικής σημασίας για την Καστοριά, η γούνα και η επεξεργασία της ήταν πολύ σημαντική για τους εκεί Έλληνες και υπήρξε πόλος έλξης εργατών. Και βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στα χέρια των Καστοριανών, επειδή από την εποχή ακόμα του Βυζαντίου η περιοχή της Καστοριάς ήταν κέντρο βιομηχανίας γουναρικών.
Πρωτοπόρος στον κλάδο ήταν ο Κ. Σκαπέρδας ο οποίος πήγε στην Αμερική πριν από το 1900. Τις βάσεις της ελληνικής βιομηχανίας γουναρικών στον Νέο Κόσμο, τις έβαλαν οι αδερφοί Γιάγκου, Καστοριανοί και αυτοί, που ήρθαν ως μετανάστες λίγο πριν από το 1900. Στην αρχή εργάστηκαν ως τεχνίτες σε αμερικανικές επιχειρήσεις γουναρικών στο Μανχάταν. Οι αδερφοί Γιάγκου, αφού μάζεψαν λίγα χρήματα, άνοιξαν δική τους επιχείρηση, στην οποία προσέλαβαν συμπατριώτες τους, που μετά το 1900 άρχισαν να έρχονται σε μεγάλους αριθμούς. Αργότερα, οι αδερφοί Παπαντίνα άνοιξαν δική τους επιχείρηση στην περιοχή του Γκρίνγουτς Βίλατζ. Μέσα σε λίγα χρόνια, πριν από το 1912, είχαν κιόλας δημιουργηθεί πάνω από 40 ελληνικές επιχειρήσεις γουναρικών στη Νέα Υόρκη. Μεγαλούργησαν οι Καστοριανοί στη Νέα Υόρκη, όπως και οπουδήποτε πάτησαν το πόδι τους. Και από πάμφτωχοι και δίχως «στον ήλιο μοίρα», δημιούργησαν προϋποθέσεις που βοήθησαν και την παλιά όσο και τη νέα τους πατρίδα. Και πάντα ενωμένοι. Μια χαρακτηριστική φωτογραφία του πόσο ενωμένοι ήταν στην ξενιτειά, αλλά και οικονομικά ανελιγμένοι είναι η παρακάτω.
Παρόλο που τα χρόνια εδραίωσης των Καστοριανών στη νέα πατρίδα ήταν δύσκολα, και προσπαθούσαν με νύχια και με δόντια να φτιάξουν μια νέα, αξιοπρεπή ζωή, ποτέ δεν ξέχασαν τη μητέρα πατρίδα τους. Έτσι, όταν χρειάστηκε, έτρεξαν αμέσως εθελοντικά να πολεμήσουν εναντίον του εχθρού, σ’ αυτήν την περίπτωση του Τούρκου. Ένα τρανταχτό παράδειγμα είναι αυτό του 271oυ Λόχου Εθελοντών Νέας Υόρκης. Στις αρχές του 1913, συγκεκριμένα στις 4-6 Μαρτίου, πολέμησαν στις μάχες του Μπιζανίου στην Ήπειρο, ως 4ος Λόχος του 1ου Τάγματος της ΧΙΙΙ Μεραρχίας. Οι Καστοριανοί που στρατεύτηκαν στο Λόχο και πολέμησαν ήταν οι: Στυλιανός Αϊβάζης, Αχιλλεύς Αλβανός, Θεόδωρος Γιοβανόπουλος (Μπέκας) (τραυματισθείς), Παναγιώτης Γκιμουρτζίνας (τραυματισθείς), Βασίλειος Δελινάνος, Πέτρος Δεμερτζής (τραυματισθείς), Ανδρέας Ζήλας, Ανδρέας Καλλίνικος, Δημήτριος Κασόπουλος, Ηλίας Κώτσης (τραυματισθείς), Λάμπρος Κώτσης, Βασίλειος Μαγαλιός, Θεόδωρος Μαλεγκάνος (τραυματισθείς), Χρυσός Μπαιρακτάρης, Αλέξανδρος Μπαλλής (τραυματισθείς), Ευάγγελος Μπουζιώτας(τραυματισθείς), Ανδρέας Νικολής, Γεώργιος Πάντσιος, Θεόδωρος Παπαβασιλείου (Κόκκος), Χρήστος Παπαγκελιάς, Δημήτριος Παπαδημητρίου, Βασίλειος Παπαδίσκος (ηρωικά πεσών), Αναστάσιος Παπακυριακού (εκ Μαυροχωρίου), Δημήτριος Παπαλαζάρου (ηρωικά πεσών), Στέργιος Παπαμάντζαρης (ηρωικά πεσών), Ηλίας Παπαμόσχος, Μενέλαος Παππάς, Ιωάννης Πετκανάς, Ευάγγελος Πέτρας, Ανδρέας Ρουσούλης, Ανδρέας Σιώτκας (σαλπιγκιτής), Θωμάς Σμούντας, και Κωσταντίνος Τάσσης.
Διαβάστε όλο το άρθρο της Μαρίας Παπαϊωάννου στο hlaggamou.blogspot.com
