Ἐφαρμογή Πορισμάτων τοῦ Φόρουμ ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας
Στό Φόρουμ γιά τόν Θρησκευτικό Τουρισμό μέ τίτλο «Βυζαντινή Καστοριά», πού πραγματοποιήθηκε στήν Καστοριά τόν Ἰανουάριο τοῦ ἐνεστῶτος ἔτους 2023, τέθηκαν οἱ βάσεις γιά τήν ἀνάπτυξη καί τῶν Προσκυνηματικῶν Περιηγήσεων, τοῦ λεγομένου «Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ» στήν περιοχή μας.
Ἄς σημειωθεῖ ὅτι τό Φόρουμ εἶχε συνδιοργανωθεῖ ἀπό τήν Περιφέρεια Δυτικῆς Μακεδονίας, τήν Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας, τόν Δῆμο Καστοριᾶς, τήν Ἐφορεία Ἀρχαιοτήτων καί τόν Σύνδεσμο Ξενοδόχων Καστοριᾶς.
Εἶναι σημαντικά τά Πορίσματα τοῦ Φόρουμ, τά ὁποῖα πυροδότησαν κάποιες δράσεις, μεταξύ τῶν ὁποίων ἦταν ἡ ἔναρξη ἐνεργειῶν γιά τήν ἔνταξη Μνημείων τῆς Καστοριᾶς στόν κατάλογο προστατευόμενων Μνημείων τῆς UNESCO, ἡ συγκρότηση ὁμάδας ἐργασίας στήν Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας γιά τό θέμα αὐτό κλπ.
Ἐφαρμόζοντας, ὡς Μητρόπολη, τά Πορίσματα τοῦ Φόρουμ, μέ τά πενιχρά μέσα πού διαθέτουμε, κυρίως μέ τόν ἐθελοντισμό καί τήν ἀγάπη γιά τήν ἱστορία, γιά τούς Ναούς μας, γιά τήν Καστοριά, ξεκινήσαμε δειλά-δειλά μιά καμπάνια ἐνημέρωσης τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων καί τῶν Ἐνοριῶν τῆς Ἑλλάδος καί τουριστικῶν Πρακτορείων, σέ πρώτη φάση, καί τούς ἀπευθύναμε πρόσκληση νά ἐπισκεφθοῦν τήν Καστοριά, καί ἐμεῖς, ὡς Μητρόπολη, νά τούς βοηθήσουμε νά ἐπισκεφθοῦν τούς Ναούς, νά ἀσπασθοῦν τίς ἱερές Εἰκόνες τους, νά προσευχηθοῦν, νά ἀνάψουν ἕνα κεράκι, νά θαυμάσουν καί ἐν τέλει νά ἀγαπήσουν τήν Καστοριά.
Τά Πορίσματα τοῦ Φόρουμ πού μᾶς ὁδήγησαν στήν πρώτη αὐτή δράση εἶναι, μεταξύ ἄλλων, τά ἑξῆς:
«- Το Φόρουμ ανταποκρίθηκε στο κοινό αίτημα όλων των παραγόντων της περιοχής για την ανάπτυξη του λεγομένου θρησκευτικού τουρισμού στην περιοχή μας, για την ανάδειξη του εν πολλοίς κρυμμένου πλούτου της πόλης και της Επαρχίας της Καστοριάς και για την ενεργοποίηση μιας εναλλακτικής μορφής ανάπτυξης του τόπου μας.
– Η Καστοριά και η ευρύτερη περιοχή της έχει μια μοναδικότητα ως προς τον μεγάλο πλούτο βυζαντινών μνημείων.
– Τα Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά μνημεία της Καστοριάς παραμένουν «ζωντανά», δηλαδή εν λειτουργία, και η πνευματικότητά τους ικανοποιεί και τις ανάγκες των σύγχρονων ανθρώπων.
- Υφίσταται διάκριση μεταξύ τουρίστα και προσκυνητή, ως προς τα κίνητρα και την συμπεριφορά».
Στά πλαίσια αὐτά ἐπιχειρήσαμε τήν πρώτη αὐτή προσπάθεια ἐνημέρωσης (μπορεῖτε νά διαβάσετε τήν σχετική ἀνακοίνωση ΕΔΩ), καί νομίζω σέ διάστημα ἑνός ἔτους ἀπό σήμερα, θά μπορέσουμε νά ἔχουμε μιά εἰκόνα πορείας τῆς προσπάθειας αὐτῆς, μέ τήν βοήθεια καί τῶν ἄλλων συνδιοργανωτῶν φορέων.
Ὡς Μητρόπολη, βεβαίως, μᾶς ἐνδιαφέρει καί ἡ ἀνάδειξη τῶν Ναῶν μας καί ἡ ψυχική ὠφέλεια τῶν προσκυνητῶν.
Ὁπωσδήποτε, ἡ Ἱερά Μητρόπολη δέν μένει μόνο στήν ἐνημέρωση καί πρόσκληση αὐτή. Ἤδη ἐφάρμοσε γιά πρώτη χρονιά τό Ἐκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Υἱοθετῶ ἕνα Μνημεῖο», καί ἐπεξεργάζεται καί ἄλλες δράσεις πρός περαιτέρω ἐφαρμογή τῶν Πορισμάτων τοῦ Φόρουμ.
Ἄρθρο – ἐπαλήθευση τῶν Πορισμάτων τοῦ Φόρουμ
Πρόσφατα δημοσιεύθηκε ἀπό τήν Ἑταιρεία VICE, καί ἀναδημοσιεύθηκε καί σέ τοπικά μέσα, μιά ἔρευνα ἤ μᾶλλον μιά ἄποψη ἑνός δημοσιογράφου της, σχετικά μέ τό τουριστικό ἐνδιαφέρον διαφόρων πόλεων τῆς Ἑλλάδος. Προσωπικά δέν γνωρίζω καί δέν εἶμαι βέβαιος γιά τίς λεπτομέρειες τοῦ δημοσιεύματος αὐτοῦ, δηλαδή γιά τά κίνητρα, τίς πηγές κλπ. Ὁ ἴδιος ὁ ἀρθρογράφος μᾶς προϊδεάζει, γράφοντας: «προφανώς, καθένας έχει άλλη αντίληψη και τα δικά του κριτήρια για το τι βρίσκει ωραίο σε μία πόλη. Προφανώς, επίσης, όλες οι πόλεις αυτές σου δίνουν περισσότερο από έναν λόγο να τις επισκεφτείς».
Ἀφήνοντας κατά μέρος, λοιπόν, τά κίνητρα καί τήν μέθοδο τοῦ ἄρθρου, τό δεχόμαστε κατ᾽ ἀρχάς ὡς ἕνα ἐνυπόγραφο κείμενο, τό ὁποῖο ἐπαληθεύει ἑκόν ἄκον τό δικό μας Φόρουμ.
Ἡ ἑταιρεία αὐτή, ἤ ὁ δημοσιογράφος της, παρουσιάζουν τά προσόντα τῆς Καστοριᾶς ὡς τουριστικοῦ προορισμοῦ, ἀπαριθμώντας τά ἑξῆς: τήν λίμνη, τά δύο βουνά (Γράμμο καί Βίτσι, προφανῶς), τά παλαιά ἀρχοντικά, τό πράσινο, τά «πλακόστρωτα». Γράφει ἐπί λέξει: «Χτισμένη δίπλα σε λίμνη και ανάμεσα σε δύο βουνά, γεμάτη παλιά αρχοντικά, γωνίες και πολύ πράσινο. Πλακόστρωτα που έχουν νόημα και πολλή ηρεμία. Από τις ωραιότερες πόλεις της Ελλάδας».
Ἀπό τίς διαπιστώσεις ἤ ἀπόψεις τοῦ ἄρθρου λείπει παντελῶς ὁ πολιτιστικός, ἱστορικός καί θρησκευτικός θησαυρός τῆς Καστοριᾶς.
Αὐτό ἔχει δύο ἀναγνώσεις: Ἤ δέν ὑπάρχει ὁ θησαυρός αὐτός, καί ἄρα δέν ἀσχολούμαστε μέ αὐτό τό θέμα, ἤ ὑπάρχει ἀλλά δέν ἔχει ἀναδειχθεῖ ὅπως τοῦ ἀξίζει καί ἀξίζει στήν Καστοριά.
Προφανῶς ἰσχύει τό δεύτερο, δηλαδή ὑπάρχει ἀλλά δέν ἔχει ἀναδειχθεῖ ὁ πολιτιστικός πλοῦτος τῆς Καστοριᾶς καί δέν τόν γνωρίζουν οἱ ἐπισκέπτες της.
Ἐπίσης ὑπάρχει διπλή ἀνάγνωση ὡς πρός τίς μελλοντικές δράσεις τῶν φορέων τῆς πόλεως στίς ὁποῖες θά μποροῦσε νά κατευθύνει ἡ ἀποδοχή τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ. Ἤ στρέφουμε ὅλες τίς δράσεις μας στήν φύση -τήν ὁποία οὕτως ἤ ἄλλως μᾶς χάρισε ὁ Δημιουργός-, ἤ ἀναδεικνύουμε καί τά ἄλλα προσόντα -ἱστορικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά- τῶν προγόνων μας, τῆς ἱστορίας μας, τῆς Καστοριᾶς μας, δυναμώνοντας ἐπί πλέον τήν θέση της.
Σύμφωνα μέ τά Πορίσματα τοῦ Φόρουμ πού συνδιοργανώσαμε οἱ πέντε προαναφερθέντες Φορεῖς, πρέπει νά στραφοῦμε στήν δεύτερη κατεύθυνση, τῆς ἀνάδειξης, δηλαδή, τῶν Μνημείων μας.
Συγκεκριμένα στά Πορίσματα τοῦ Φόρουμ περιλαμβάνονται, μεταξύ ἄλλων:
«- Οι όποιες ενέργειες προς τον κοινό σκοπό της ανάπτυξης του Θρησκευτικού Τουρισμού (Προσκυνηματικών Περιηγήσεων) γίνονται με συνεργασία όλων των Αρχών και Φορέων του τόπου.
– Η Καστοριά και η ευρύτερη περιοχή της έχει μια μοναδικότητα ως προς τον μεγάλο πλούτο βυζαντινών μνημείων.
– Υφίσταται άμεση ανάγκη για προετοιμασία των κατάλληλων δομών για την περαιτέρω ανάπτυξη του Θρησκευτικού Τουρισμού.
– Είναι αρμοδιότητα και υποχρέωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και γενικότερα της Πολιτείας για έργα υποδομής σε προσκυνήματα και θρησκευτικά μνημεία».
Συνεπῶς, καί μέ τό ἄρθρο αὐτό ἐπιβεβαιώνονται τά συμπεράσματα καί τά Πορίσματα τοῦ σημαντικότατου Φόρουμ «Βυζαντινή Καστοριά» καί δίνεται ἔναυσμα γιά περαιτέρω δράσεις στήριξης καί γιά ἔργα ὑποδομῆς πρός τήν κατεύθυνση τῆς ἀνάπτυξης τοῦ λεγομένου Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ.
Τέτοια ἔργα θά μποροῦσε νά εἶναι, ἔργα καί δράσεις γιά τήν πρόσβαση στούς Ναούς, ἔργα ἀνάδειξης τῶν ἰδίων τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἔργα ἀνάδειξης τοῦ περιβάλλοντος χώρου τους, προγράμματα πολεοδομικῆς ἑνοποίησης τῶν Μνημείων κ.π.ἄ., πού εἶναι ἁρμοδιότητα ἄλλων Φορέων.
Μιά ἀκόμη ἐπαλήθευση ἀπό τό μέλλον
Ἀνάμεσα στά πολλά ἄλλα προγράμματα πού μποροῦν νά καταρτισθοῦν γιά τήν στήριξη καί ἀνάπτυξη τῶν Προσκυνηματικῶν Περιηγήσεων ἤδη τέθηκε ὡς σοβαρή πρόταση ἡ ἰδέα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Φθιώτιδος κ. Συμεών, Καστοριανοῦ τήν καταγωγή, γιά τήν κατάρτιση Εὐρωπαϊκοῦ Ἀναπτυξιακοῦ Προγράμματος γιά τήν ἀνάδειξη τῶν Θρησκευτικῶν Προορισμῶν κατά μῆκος τοῦ νέου ὁδικοῦ ἄξονα Ε65, μέ κύρια σημεῖα τήν Ὑπάτη Φθιώτιδος, τά Μετέωρα καί τήν Καστοριά.
Ἡ πρόταση αὐτή κατατέθηκε πρόσφατα ἀπό τόν Σεβασμιώτατο μέ εἰσήγησή του κατά τήν Διεθνῆ Ἔκθεση Λαμίας.
Νομίζω ὅτι καί αὐτή ἡ πρόταση ἔρχεται ὡς ἐφαρμογή τῶν Πορισμάτων τοῦ Φόρουμ «Βυζαντινή Καστοριά», ὅπως γιά παράδειγμα:
«- Και η ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς που πλαισιώνει την Βυζαντινή Πολιτεία της διαθέτει επίσης πνευματικό, πολιτιστικό, ιστορικό, αρχαιολογικό πλούτο που συνδυάζεται με το φυσικό κάλλος και της πόλης και της ενδοχώρας.
- Τα μνημεία της Καστοριάς συνδέονται με τα θαυμάσια εκκλησιαστικά μνημεία των Πρεσπών, και αποτελούν μια ευρύτερη ενότητα για τους επισκέπτες – προσκυνητές – ταξιδιώτες.
– Η σύνδεση των μνημείων της Καστοριάς με άλλα μεγάλα προσκυνηματικά κέντρα, όπως με τα Μετέωρα και το Άγιον Όρος, είναι επιθυμητή και εφικτή».
*
Πάντως, ἡ Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας ξεκίνησε δειλά-δειλά τά πρῶτα δικά της βήματα πρός ἐφαρμογή τῶν ὅσων συζητήθηκαν καί συναποφασίσθηκαν στό κοινό Φόρουμ «Βυζαντινή Καστοριά» καί πρός τόν κοινό σκοπό τῆς ἀνάδειξης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πλούτου καί θησαυροῦ τῆς Καστοριᾶς.
Ἐλπίζουμε ὅτι μέ τήν κοινή σύμπραξη, ἡ προσπάθεια αὐτή θά φέρει καρπούς πολλούς, καί ἄμεσους καί ἔμμεσους καί σέ βάθος χρόνου.-
Σχετικά ἄρθρα-σύνδεσμοι:
-Δελτίο Τύπου καί Πορίσματα τοῦ Φόρουμ «Βυζαντινή Καστοριά»
-Ἐνημερωτικό Δελτίο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Καστοριᾶς γιά τίς Προσκυνηματικές Περιηγήσεις
-Δελτίο Τύπου γιά τήν παρουσίαση τῶν ἐργασιῶν τοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ Προγράμματος «Υἱοθεσία Μνημείου»
